ساییدگی زانو

آیا احساس سفتی و درد در زانوهایتان زندگی روزمره‌تان را دشوار کرده است؟ ساییدگی زانو یا آرتروز یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی است که با افزایش سن، فشار زیاد روی مفصل یا آسیب‌های قبلی ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند حرکت، ورزش و حتی انجام کارهای ساده روزمره را محدود کند و کیفیت زندگی را کاهش دهد.

خوشبختانه با رعایت روش‌های درمانی خانگی، دارویی و در صورت نیاز جراحی، می‌توان این درد را کنترل کرد، دامنه حرکت را افزایش داد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. در این مقاله با همه این روش‌ها آشنا می‌شوید.

ساییدگی زانو چیست؟

ساییدگی زانو که به آن آرتروز یا استئوآرتریت زانو هم گفته می‌شود، یک بیماری مفصلی است که به ‌تدریج غضروف پوشاننده استخوان‌های مفصل را از بین می‌برد. غضروف نقش روان‌کنندگی و کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها را دارد؛ بنابراین وقتی این لایه فرسوده شود، حرکات زانو با درد و سختی همراه می‌شود.

این فرسایش علاوه‌بر درد، باعث تورم، خشکی و کاهش دامنه حرکتی زانو نیز می‌گردد و معمولا با گذر زمان و افزایش سن شدت می‌یابد. البته عوامل دیگری هم مثل اضافه ‌وزن، ضربه یا استفاده زیاد از مفصل هم نقش زیادی در افزایش این بیماری دارند.

علل ساییدگی زانو

ساییدگی زانو نتیجه تخریب تدریجی غضروف‌ها است و عملکرد روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از دلایل ایجاد این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. افزایش سن

با گذر زمان، غضروف مفصل خاصیت ارتجاعی و محافظتی خود را از دست می‌دهد. این کاهش انعطاف باعث سایش تدریجی زانو و افزایش خطر ساییدگی می‌شود.

1. استفاده بیش از حد یا آسیب

فعالیت‌های سنگین مانند دویدن، پرش یا بلند کردن اجسام سنگین فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند و می‌توانند باعث آسیب غضروف و ایجاد آرتروز شوند.

1. چاقی و اضافه وزن

وزن اضافی فشار مضاعفی بر مفصل وارد می‌کند و سرعت فرسایش غضروف را افزایش می‌دهد؛ بنابراین افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض ساییدگی زانو هستند.

1. ژنتیک و عوامل ارثی

سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز می‌تواند احتمال ابتلا به ساییدگی زانو را افزایش دهد؛ زیرا برخی افراد از نظر ساختار مفصل و مقاومت غضروف آسیب‌پذیرتر هستند.

1. آسیب ‌های قبلی زانو

شکستگی، دررفتگی یا آسیب رباط‌ها می‌تواند باعث تغییر مکان استخوان‌ها و افزایش سایش غضروف شود و احتمال بروز آرتروز را بالا ببرد.

1. اختلالات مفصلی و بیماری‌ های زمینه ‌ای

بیماری‌هایی مانند نقرس، روماتیسم مفصلی یا عفونت‌های مفصل می‌توانند غضروف را ضعیف کرده و فرسایش آن را تسریع کنند.

1. عدم فعالیت یا ضعف عضلات

ضعف عضلات اطراف زانو و سبک زندگی کم‌تحرک، باعث کاهش پشتیبانی مفصل و افزایش فشار بر غضروف می‌شود و خطر ساییدگی را افزایش می‌دهد.

1. عوامل شغلی و ورزشی

مشاغل یا ورزش‌هایی که حرکات مکرر زانو دارند یا فشار مستقیمی به مفصل وارد می‌کنند، ریسک آرتروز را بالا می‌برند.

1. جنسیت زن پس از یائسگی

ساییدگی زانو در زنان شایع‌تر و شدیدتر از مردان است. احتمال ابتلای بانوان به این بیماری بیشتر است و حدود ۷۰ درصد از مبتلایان را زنان پس از یائسگی تشکیل می‌دهند. برای دیدن انواع زانوبند‌های طبی، به دسته مربوطه در سایت سیب 115 مراجعه کنید.

علائم ساییدگی زانو

ساییدگی زانو علائم بسیاری دارد که عبارتند از:

• درد شدید: درد یکی از نخستین و شایع‌ترین علائم ساییدگی زانو است. این درد اغلب هنگام راه رفتن، ایستادن طولانی یا انجام فعالیت‌های روزمره بیشتر می‌شود و حرکت را دشوار می‌کند.
• گرفتگی یا قفل شدن مفصل: در برخی مواقع مفصل زانو دچار گرفتگی می‌شود یا به طور موقت قفل می‌کند، به طوری که خم و صاف کردن زانو سخت و دردناک می‌شود.
• خشکی مفصل: افرادی که دچار آرتروز زانو هستند، معمولا بعد از خواب یا نشستن طولانی مدت احساس خشکی و سفتی در زانو دارند. این حالت باعث می‌شود شروع حرکت دشوار و کند شود.
• تورم و التهاب: در برخی موارد، مفصل زانو متورم می‌شود و احساس گرما یا حساسیت در اطراف زانو ایجاد می‌کند. این تورم می‌تواند دامنه حرکت را محدود کند و باعث ناراحتی فرد شود.
• صدای قرچ‌ قرچ: هنگام حرکت زانو، ممکن است صدای ساییده شدن غضروف یا حرکت استخوان‌ها شنیده شود که علامت پیشرفت ساییدگی است.
• صدا های ترک و جیر جیر کردن: زانو هنگام خم و صاف شدن ممکن است صداهایی مثل جیرجیر تولید کند که ناشی از تغییرات سطح غضروف و سایش مفصل است.
• سفتی صبحگاهی: بسیاری از بیماران در ابتدای روز یا پس از استراحت طولانی، زانویی سفت و محدود دارند که به تدریج با حرکت کاهش می‌یابد.
• ضعف یا ناپایداری: برخی افراد احساس می‌کنند زانو توان تحمل وزن بدن را ندارد یا ناگهان خالی می‌کند، که می‌تواند باعث زمین خوردن یا محدودیت فعالیت شود.
• احساس گرما یا التهاب داخلی: این علامت کمتر شایع است اما در برخی افراد دیده می‌شود و ناشی از واکنش التهابی بدن به فرسایش غضروف است.

درمان خانگی ساییدگی زانو

درمان خانگی نقش مهمی در کاهش درد و التهاب زانو و کند کردن پیشرفت ساییدگی دارد. این روش‌ها شامل تغییر سبک زندگی، ورزش‌های مناسب و استفاده از وسایل کمکی هستند و بدون نیاز به دارو یا جراحی انجام می‌شوند.

1. استراحت کردن

کاهش فعالیت‌های پرتحرک مانند دویدن، پریدن یا بلند کردن اجسام سنگین باعث کاهش فشار روی مفصل می‌شود و به مفصل فرصت می‌دهد تا التیام نسبی پیدا کند. استراحت کافی پس از فعالیت‌های طولانی می‌تواند درد را کنترل کرده و از آسیب بیشتر جلوگیری کند.

1. استفاده از وسایل کمکی (زانوبند، کفی، عصا)

استفاده از وسایل کمکی فشار وارد بر مفصل زانو را کاهش می‌دهد. زانوبند یا کفی مخصوص می‌تواند مفصل را ثابت نگه دارد و درد را کاهش دهد. همچنین عصا یا واکر کمک می‌کنند وزن بدن به پاها فشار وارد نکند و تحرک آسان‌تر شود.

1. فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی

تمرینات مخصوص عضلات چهارسر ران و دیگر عضلات اطراف زانو باعث کاهش فشار روی مفصل و افزایش ثبات مفصل می‌شوند. انجام فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی دامنه حرکت را افزایش داده و می‌توانند التهاب و درد ناشی از ساییدگی زانو را کاهش دهند.

1. کاهش وزن

کاهش وزن فشار وارد بر مفصل زانو را کاهش می‌دهد و روند ساییدگی غضروف را کند می‌کند. رژیم غذایی سالم همراه با فعالیت بدنی منظم می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل داشته باشد.

درمان دارویی ساییدگی زانو

درمان دارویی برای کنترل درد و التهاب زانو و بهبود کیفیت زندگی بیماران بسیار موثر است. این روش زیر نظر پزشک انجام می‌شود و می‌تواند به کاهش علائم و تسهیل فعالیت‌های روزمره کمک کند.

1. دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)

داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب مفصل تجویز می‌شوند. این داروها سرعت التهاب را کاهش داده و توان حرکتی زانو را بهبود می‌بخشند. مصرف طولانی‌مدت آن‌ها باید تحت نظر پزشک باشد تا عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی یا آسیب کلیوی به حداقل برسد.

1. مکمل ‌های مفصلی

گلوکزامین و کندرویتین می‌توانند به تقویت غضروف و بهبود سلامت مفصل کمک کنند. این مکمل‌ها اثر طولانی‌مدت دارند و به‌عنوان روش کمکی در کنار درمان‌های دیگر توصیه می‌شوند.

1. تزریقات مفصلی

تزریق کورتیکواستروئید باعث کاهش التهاب و درد می‌شود، درحالی که تزریق اسید هیالورونیک به روان شدن مفصل و کاهش سایش غضروف کمک می‌کند. این روش‌ها برای بیماران با درد شدید یا پاسخ کم به داروهای خوراکی مفید هستند.

درمان جراحی ساییدگی زانو

در مواردی که درمان‌های خانگی و دارویی موثر نبوده و درد یا محدودیت حرکتی شدید باشد، درمان جراحی گزینه نهایی است. هدف جراحی کاهش درد، بهبود حرکت و کیفیت زندگی است.

1. آرتروسکوپی

در این روش جراح با ایجاد برش‌های کوچک و استفاده از ابزارهای مخصوص، غضروف آسیب‌دیده و بافت‌های خراب را ترمیم می‌کند. آرتروسکوپی دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد و برای موارد متوسط تا شدید ساییدگی مناسب است.

1. جراحی ترمیمی مفصل

در این روش، آسیب‌های غضروف و رباط‌ها ترمیم می‌شوند تا عملکرد مفصل بهبود و درد کاهش یابد. این جراحی معمولا در بیمارانی انجام می‌شود که ساییدگی زانو محدود و قابل اصلاح دارند.

1. تعویض مفصل زانو (پروتز)

در ساییدگی شدید و از کار افتادگی کامل مفصل، مفصل آسیب‌دیده با مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این عمل درد را کاهش داده و حرکت را برمی‌گرداند، اما نیازمند دوره نقاهت طولانی و مراقبت‌های دقیق بعد از عمل است.

ورزش ‌های مفید برای ساییدگی زانو کدامند؟

ورزش منظم یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش درد و التهاب زانو و حفظ سلامت مفصل‌هاست. فعالیت‌های مناسب می‌توانند قدرت عضلات اطراف زانو را افزایش دهند و دامنه حرکت مفصل را بهبود ببخشند.

1. پیاده‌ روی

پیاده‌روی یکی از ساده‌ترین و کم‌فشارترین ورزش‌ها برای زانو است. پیاده‌روی منظم بدون وارد کردن فشار شدید به مفصل، جریان خون را افزایش داده و قدرت عضلات اطراف زانو را تقویت می‌کند.

1. ورزش در آب

فعالیت‌هایی مانند شنا یا پیاده‌روی در آب باعث کاهش فشار روی مفصل زانو می‌شوند و در عین حال دامنه حرکت مفصل و قدرت عضلات پا را بهبود می‌بخشند. آب اثر ضدالتهابی و حمایت‌کننده دارد و برای بیماران ساییدگی زانو بسیار مناسب است.

1. یوگا و تمرینات کششی

تمرینات یوگا انعطاف‌پذیری و تعادل مفصل را افزایش می‌دهند. حرکات کنترل‌شده و ملایم یوگا می‌توانند درد و سفتی زانو را کاهش داده و به بهبود وضعیت کلی مفصل کمک کنند.

1. تمرینات تقویت عضلات چهار سر ران

تمریناتی مانند بالا آوردن پا به صورت درازکش یا نشسته، عضلات جلوی ران را تقویت می‌کنند. این عضلات قوی‌تر فشار روی مفصل زانو را کاهش داده و از پیشرفت ساییدگی جلوگیری می‌کنند.

1. دوچرخه ‌سواری

دوچرخه‌سواری با شدت کم تا متوسط، مفصل زانو را بدون وارد کردن فشار زیاد حرکت می‌دهد. این ورزش جریان خون را به غضروف‌ها افزایش می‌دهد و باعث تقویت عضلات پا می‌شود.

رژیم غذایی مناسب برای ساییدگی زانو

تغذیه سالم می‌تواند به حفظ سلامت غضروف‌ها و کاهش التهاب زانو کمک کند. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین‌ها و اسیدهای چرب ضروری می‌تواند روند ساییدگی را کُند کرده و درد زانو را کاهش دهد.

مواد غذایی مفید برای آرتروز زانو شامل موارد زیر هستند:

• کلسیم: ماست، پنیر، بادام، لوبیا سفید، کلم، شلغم و سالمون
• ویتامین D: تخم مرغ، قارچ، ماهی‌های چرب و شیر غنی شده
• ویتامین C: پرتقال، کیوی، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات برگ‌سبز
• اسیدهای چرب امگا ۳: ماهی سالمون، گردو، دانه چیا و روغن زیتون
• فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها: لوبیا سبز، عدس، سبزیجات و میوه‌های تازه

کلام پایانی

ساییدگی زانو بیماری است که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد، اما با تشخیص به‌ موقع و رعایت روش‌های درمانی مناسب، درد کاهش یافته و عملکرد مفصل بهبود می‌یابد.

ورزش‌های ملایم، رژیم غذایی سالم، کاهش وزن و استفاده از وسایل کمکی می‌توانند روند ساییدگی را کند کنند. همچنین، استفاده از داروهای مناسب و تزریقات نیز در کنترل التهاب و درد موثر هستند. در موارد شدید هم جراحی گزینه نهایی است.

شما می‌توانید برای تهیه وسایل کمکی مانند زانوبند و کفی‌های تخصصی، از محصولات سیب ۱۱۵ استفاده کنید تا حمایت و راحتی بیشتری برای زانوها فراهم شود.