ضربان نرمال قلب چقدر است؟

به تعداد دفعات انقباض قلب در یک دقیقه گفته می‌شود. این انقباضات، پمپاژ خون را به سراسر بدن انجام می‌دهند و برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها و دفع مواد زائد ضروری هستند

ضربان قلب نرمال در افراد مختلف به عوامل متعددی مانند سن، سطح فعالیت، وضعیت سلامتی و شرایط جسمی بستگی دارد. در زیر مقادیر معمول ضربان قلب بر اساس سن آورده شده است:

ضربان قلب در حالت استراحت (تعداد ضربان در دقیقه):

1. نوزادان (0 تا 1 ماه):
   70 تا 190 ضربه در دقیقه.
2. شیرخواران (1 ماه تا 1 سال):
   80 تا 160 ضربه در دقیقه.
3. کودکان نوپا (1 تا 3 سال):
   80 تا 130 ضربه در دقیقه.
4. کودکان پیش‌دبستانی (3 تا 6 سال):
   75 تا 120 ضربه در دقیقه.
5. کودکان مدرسه‌ای (6 تا 12 سال):
   70 تا 110 ضربه در دقیقه.
6. نوجوانان و بزرگسالان:
   60 تا 100 ضربه در دقیقه.
7. ورزشکاران حرفه‌ای:
   40 تا 60 ضربه در دقیقه (به دلیل تقویت قلب و عملکرد بهتر آن).

تغییرات در ضربان قلب

• در فعالیت بدنی یا استرس:ضربان قلب می‌تواند به طور طبیعی افزایش یابد.
• در حالت خواب یا آرامش:ضربان قلب معمولاً کاهش می‌یابد.
• شرایط غیرطبیعی:ضربان بالاتر از 100 (تاکی‌کاردی) یا پایین‌تر از 60 (برادیکاردی) ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد (مگر در موارد خاص، مانند ورزشکاران).

اگر ضربان قلب شما خارج از این محدوده است و علائمی مانند سرگیجه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

ضربان قلب (Heart Rate)

نحوه عملکرد قلب در ضربان‌ها

قلب انسان دارای چهار حفره است:

• دهلیزهای چپ و راست که خون را دریافت می‌کنند.
• بطن‌های چپ و راست که خون را به گردش سیستمیک (بدن) و ریوی (ریه‌ها) پمپاژ می‌کنند.

هر ضربان قلب شامل دو مرحله اصلی است:

1. سیستول (انقباض):خون از قلب به شریان‌ها پمپاژ می‌شود.
2. دیاستول (استراحت):قلب پر از خون می‌شود تا برای ضربان بعدی آماده شود.

چگونه ضربان قلب اندازه‌گیری می‌شود؟

• دستی:می‌توانید با قرار دادن دو انگشت (سبابه و میانی) روی شریان‌های نزدیک پوست (مانند مچ دست یا گردن)، تعداد ضربان را در یک دقیقه بشمارید.
• ابزارهای پزشکی:استفاده از دستگاه‌هایی مانند الکتروکاردیوگرام (ECG) یا پالس اکسیمتر.
• ساعت‌های هوشمند:بسیاری از دستگاه‌های پوشیدنی مدرن می‌توانند ضربان قلب را اندازه‌گیری کنند.

چرا ضربان قلب مهم است؟

ضربان قلب یکی از علائم حیاتی بدن است که وضعیت سلامت قلب و سیستم گردش خون را نشان می‌دهد. تغییرات غیرطبیعی در ضربان قلب ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند:

• استرس
• کم‌خونی
• بیماری‌های قلبی
• مشکلات هورمونی (مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید)

در صورت وجود هرگونه نگرانی درباره ضربان قلب، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

چگونه ضربان قلب را اندازه بگیریم؟

ضربان قلب نشان‌دهنده تعداد دفعاتی است که قلب در یک دقیقه می‌تپد. برای اندازه‌گیری آن می‌توانید از روش زیر استفاده کنید:

1. پیدا کردن نبض

ابتدا باید قسمتی از بدن را پیدا کنید که نبض قابل احساس باشد. رایج‌ترین نقاط برای گرفتن نبض عبارتند از:

• قسمت داخلی مچ دست:با استفاده از انگشت اشاره و میانی، قسمت پایین شست را فشار دهید.
• کنار گردن:انگشتان خود را در دو طرف گردن، نزدیک به نای، قرار دهید.
• حفره‌ی روبروی آرنج:در قسمت داخلی آرنج نبض را حس کنید.
• قسمت انتهایی پنجه‌ی پا:نبض را در پشت انگشتان پا بررسی کنید.

2. شمارش ضربان‌ها

• پس از یافتن نبض، انگشتان خود را به آرامی روی آن قرار دهید.
• با استفاده از کرنومتر، تعداد ضربه‌ها را به یکی از دو روش زیر بشمارید:
  • روش 60 ثانیه‌ای:ضربان‌ها را برای مدت 60 ثانیه بشمارید.
  • روش 15 ثانیه‌ای:ضربان‌ها را برای 15 ثانیه بشمارید و عدد حاصل را در 4 ضرب کنید.

3. تعیین ضربان قلب در حالت استراحت

این اندازه‌گیری نشان‌دهنده تعداد ضربان قلب در حالت استراحت است. دقت کنید که اندازه‌گیری را در حالتی که آرام و راحت هستید انجام دهید.

نکات مهم

• ریتم و تعداد ضربان قلب باید منظم باشد.
• مقادیر طبیعی ضربان قلب بسته به سن، سطح فعالیت بدنی و وضعیت سلامتی متفاوت است.
• ضربان قلب غیرطبیعی (بیش از 100 یا کمتر از 60 در حالت استراحت) ممکن است نشان‌دهنده مشکلات قلبی باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

ضربان نرمال در خواب

ضربان قلب در هنگام خواب معمولاً کاهش می‌یابد زیرا بدن در حال استراحت است و نیاز به اکسیژن و انرژی کمتری دارد. این کاهش ضربان قلب به سن و وضعیت جسمانی فرد بستگی دارد. در ادامه، ضربان قلب نرمال در هنگام خواب برای سنین مختلف آورده شده است:

ضربان قلب نرمال در خواب (تعداد ضربان در دقیقه)

1. نوزادان (0 تا 1 سال):
   50 تا 90 ضربه در دقیقه.
2. کودکان نوپا (1 تا 3 سال):
   50 تا 80 ضربه در دقیقه.
3. کودکان پیش‌دبستانی (3 تا 6 سال):
   50 تا 75 ضربه در دقیقه.
4. کودکان مدرسه‌ای (6 تا 12 سال):
   45 تا 70 ضربه در دقیقه.
5. نوجوانان (12 تا 18 سال):
   40 تا 65 ضربه در دقیقه.
6. بزرگسالان:
   40 تا 60 ضربه در دقیقه (به‌ویژه در افرادی که بدن‌شان به فعالیت‌های ورزشی عادت دارد).
7. سالمندان (65 سال و بالاتر):
   50 تا 60 ضربه در دقیقه (ممکن است اندکی بالاتر باشد).

عوامل مؤثر بر ضربان قلب در خواب

• سلامت عمومی بدن:بیماری‌های قلبی یا سایر مشکلات ممکن است بر ضربان تأثیر بگذارند.
• سطح آمادگی جسمانی:ورزشکاران ممکن است ضربان کمتری در خواب داشته باشند.
• کیفیت خواب:خواب عمیق و بدون وقفه ضربان قلب را کاهش می‌دهد، در حالی که خواب ناآرام ممکن است آن را افزایش دهد.

چه زمانی باید نگران شوید؟

اگر ضربان قلب در خواب کمتر از 40 یا بیشتر از 70 (برای بزرگسالان) باشد و با علائمی مانند تنگی نفس، سرگیجه یا خستگی همراه باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

ضربان قلب خطرناک زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد ضربان‌ها به‌طور غیرطبیعی کم (برادیکاردی) یا زیاد (تاکی‌کاردی) شود و این وضعیت با علائم و نشانه‌هایی همراه باشد که می‌توانند سلامت فرد را تهدید کنند. در ادامه، شرایط مختلفی که ضربان قلب ممکن است خطرناک باشد، توضیح داده شده است:

1. ضربان قلب بسیار کم (برادیکاردی)

ضربان قلب کمتر از 60 ضربه در دقیقه در حالت استراحت (در افراد غیرورزشکار) ممکن است خطرناک باشد، به‌ویژه اگر همراه با علائم زیر باشد:

• سرگیجه یا ضعف شدید
• تنگی نفس
• غش یا نزدیک به غش
• درد قفسه سینه
• خستگی غیرمعمول

علل احتمالی:

• مشکلات هدایت الکتریکی قلب (مانند بلوک قلبی)
• مصرف برخی داروها (مانند بتابلاکرها)
• کم‌کاری شدید تیروئید
• آسیب به گره سینوسی قلب

2. ضربان قلب بسیار بالا (تاکی‌کاردی)

ضربان قلب بیش از 100 ضربه در دقیقه در حالت استراحت می‌تواند خطرناک باشد، به‌خصوص اگر با علائم زیر همراه باشد:

• تپش قلب شدید
• سرگیجه
• تنگی نفس
• تعریق بیش‌ازحد
• درد قفسه سینه
• از دست دادن هوشیاری

علل احتمالی:

• فیبریلاسیون دهلیزی (آریتمی شایع)
• تاکی‌کاردی فوق‌بطنی (SVT)
• تاکی‌کاردی بطنی (VT)، که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد
• پرکاری تیروئید
• کم‌خونی یا کم‌آبی شدید
• استرس یا اضطراب شدید

3. ضربان قلب نامنظم (آریتمی‌ها)

ضربان قلب نامنظم یا غیرعادی (چه بالا و چه پایین) می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:

• فیبریلاسیون دهلیزی:ریتم نامنظم دهلیزها که خطر سکته را افزایش می‌دهد.
• فیبریلاسیون بطنی:وضعیت خطرناک که می‌تواند منجر به ایست قلبی شود.
• پروپانسیون‌های بطنی یا دهلیزی:ضربان‌های اضافی که ممکن است به شرایط خطرناک تبدیل شوند.

ضربان قلب خطرناک در شرایط خاص

1. ضربان کمتر از 40 یا بیشتر از 150 در دقیقه در حالت استراحت
   • معمولاً این شرایط نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد.
2. افت یا افزایش ناگهانی ضربان قلب
   • تغییرات ناگهانی می‌تواند ناشی از مشکلات الکتریکی قلب یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد.
3. ضربان قلب غیرقابل‌کنترل با ورزش یا استراحت
   • اگر ضربان قلب در حین استراحت همچنان بالاتر از 100 یا پایین‌تر از 60 باقی بماند (در افراد غیرورزشکار)، این موضوع باید بررسی شود.

چه باید کرد؟

اگر علائمی مانند سرگیجه، درد قفسه سینه، تنگی نفس، یا غش همراه با ضربان قلب غیرعادی دارید:

1. فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
2. اگر دستگاه الکتروکاردیوگرام (ECG) یا پالس‌اکسیمتر در دسترس است، از آن برای بررسی وضعیت استفاده کنید.
3. از محرک‌های اضافی (مانند کافئین یا سیگار) دوری کنید.

در زمان بارداری، بدن مادر تغییرات فیزیولوژیکی زیادی را تجربه می‌کند، از جمله افزایش حجم خون و بار کاری قلب. این تغییرات معمولاً باعث افزایش ضربان قلب می‌شوند.

ضربان قلب نرمال در بارداری

• قبل از بارداری (حالت استراحت):
  ضربان قلب نرمال در حالت استراحت برای یک زن بالغ بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است.
• در زمان بارداری:
  در طول بارداری، ضربان قلب معمولاً 10 تا 20 ضربه در دقیقه افزایش می‌یابد.
  • سه‌ماهه اول: 70 تا 90 ضربه در دقیقه.
  • سه‌ماهه دوم: 80 تا 100 ضربه در دقیقه.
  • سه‌ماهه سوم: 85 تا 110 ضربه در دقیقه.

این افزایش به دلیل نیاز به خون‌رسانی بیشتر برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی جنین است.

چه زمانی باید نگران شوید؟

• تاکی‌کاردی (ضربان قلب بالاتر از 110 تا 120):
  اگر ضربان قلب به‌طور مداوم بالاتر از 120 ضربه در دقیقه باشد، به‌ویژه در حالت استراحت، ممکن است نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
  • کم‌خونی
  • کم‌آبی بدن
  • پرکاری تیروئید
  • استرس یا اضطراب شدید
  • عفونت یا بیماری قلبی
• برادیکاردی (ضربان قلب کمتر از 60):
  اگر ضربان قلب به‌طور غیرعادی پایین باشد و با علائمی مانند سرگیجه یا ضعف همراه باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

راهکارها برای حفظ سلامت ضربان قلب در بارداری:

1. استراحت کافی داشته باشید.
2. آب کافی بنوشید تا بدن دچار کم‌آبی نشود.
3. از مصرف کافئین زیاد خودداری کنید.
4. به‌طور منظم با پزشک خود مشورت کنید و تغییرات ضربان قلب را گزارش دهید.