مراحل ترمیم زخم عمیق

نکته حائز اهمیت در مورد زخم‌ها، این است که در صورت عدم بهبودی مناسب زخم عمیق، ممکن است به عفونت منجر شود و سلامت انسان را تهدید کند. به همین دلیل داشتن دانش کافی در مورد مراحل ترمیم زخم عمیق، می‌تواند در پیشگیری از عفونت کمک کند.

تعریف دقیق زخم عمیق

آن دسته از زخم‌های که تا لایه‌های زیرین پوست از جمله درم، تاندون، عضله و حتی استخوان، راه پیدا می‌کند، زخم عمیق می‌گویند. مراقبت از زخم عمیق نسبت به زخم سطحی، بسیار تخصصی‌تر، حساس‌تر و با دقت بیشتری باید صورت گیرد.

اتفاقات و سوانحی که منجر به زخم عمیق می‌شود

• سقوط از ارتفاع بلند
• باز شدن بخیه‌ها
• سوختگی‌های درجه دو و سه
• زخم بستر
• سوانح رانندگی و جاده‌ای
• بریدگی یا پارگی شدید

مراحل ترمیم زخم عمیق

ترمیم زخم عمیق در بدن انسان شامل یک روندی است که قدم به قدم به منظور بازسازی بافت‌های آسیب دیده انجام میدهد. مراحل ترمیم زخم عمیق شامل موارد زیر می‌باشد:

• تکثیر سلول‌های ترمیم کننده
• بازسازی ساختارهای آسیب دیده
• انجام واکنش سلول‌های ایمنی

در ادامه میخواهیم به توضیح مفید مراحل ترمیم زخم عمیق بپردازیم:

هموستاز؛ اولین مرحله از مراحل ترمیم زخم عمیق

به محض اینکه بدن انسان دچار جراحت عمیق شد، بدن شروع به توقف کردن خون ریزی می‌کند. برای این منظور بدن با انقباض کردن عروق خونی، جریان خونی خود را کاهش می‌دهد که بعد از آن، سلول‌های کوچک خونی به لبه رگ آسیب دیده می‌چسبند و لخته سازی را فعال می‌کنند. لخته سازی در اینجا درست مثل یک سد عمل می‌کند و از خونریزی جلوگیری می‌کند و البته که شرایط بعدی را برای مراحل بعدی ترمیم آماده می‌کند.

التهاب یا واکنش دفاعی بدن

مرحله التهاب زخم، اولین واکنش بدن پس از آسیب دیدگی است. در این مرحله، بدن به طور خودکار وارد فرآیند دفاعی می‌شود تا از بروز عفونت و آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند. التهاب باعث افزایش جریان خون به ناحیه آسیب‌دیده می‌شود و رگ‌های خونی گشاد می‌گردند تا گلبول‌های سفید و سایر سلول‌های ایمنی به محل زخم وارد شوند.

در این مرحله، بافت آسیب‌دیده و بقایای سلولی تخریب می‌شوند و باکتری‌ها توسط نوعی گلبول سفید به نام نوتروفیل از بین می‌روند. این گلبول‌های سفید علاوه بر مبارزه با عفونت، پروتئین‌ها و عوامل رشد ترشح می‌کنند تا فرآیند ترمیم زخم تسریع شود. توجه داشته باشید که در این مرحله ممکن است مایعی از زخم ترشح شود که هیچ جای نگرانی نیست و این مایع به نوعی زخم را تمیز نگه می‌دارد.

گرچه التهاب با علائمی چون قرمزی، تورم، درد و گرما همراه است، اما این نشانه‌ها بخش ضروری و طبیعی روند بهبودی هستند. این مرحله نه تنها به بدن کمک می‌کند تا از عفونت‌ها جلوگیری کند، بلکه زمینه‌ساز رشد بافت جدید در محل زخم می‌شود. معمولاً این مرحله از ۴ تا ۶ روز طول می‌کشد و پس از آن بدن به مرحله ترمیمی و بازسازی وارد می‌شود.

بازسازی زخم؛ سومین مرحله از مراحل ترمیم زخم عمیق

مرحله بازسازی زخم، مرحله‌ای است که پس از پاک‌سازی و التهاب شروع می‌شود و در آن بدن شروع به ترمیم بافت آسیب‌دیده می‌کند. این مرحله، که به عنوان "مرحله بازسازی زخم" شناخته می‌شود، شامل چندین فرآیند حیاتی برای ترمیم کامل زخم است.

در ابتدا، سلول‌های فیبروبلاست فعال می‌شوند و شروع به تولید کلاژن نوع III می‌کنند. این کلاژن به عنوان پایه‌ای برای ساختار جدید بافت عمل کرده و زمینه‌ساز رشد سلول‌های جدید می‌شود. همچنین، رگ‌های خونی جدید از اطراف زخم رشد کرده و به درون آن نفوذ می‌کنند. این فرآیند که به نام «آنژیوژنز» شناخته می‌شود، خون‌رسانی به بافت آسیب‌دیده را فراهم می‌کند و اکسیژن و مواد مغذی لازم برای ادامه فرآیند ترمیم را تأمین می‌کند.

در طی مراحل ترمیم زخم عمیق، سه فاز اصلی وجود دارد: پر کردن زخم، فشردگی لبه‌های زخم، و پوشش‌دهی زخم (اپی تلیالیزاسیون). در فاز اول، بافت دانه‌ای قرمز به بستر زخم افزوده می‌شود و رگ‌های خونی جدید در آن رشد می‌کنند. در فاز دوم، لبه‌های زخم به سمت مرکز آن کشیده می‌شوند. در فاز سوم، سلول‌های اپی‌تلیال از لبه‌ها به سمت مرکز زخم حرکت کرده و زخم را پوشش می‌دهند.

این مرحله معمولاً بین ۴ تا ۲۴ روز طول می‌کشد و در نهایت با رشد بافت جدید، زخم شروع به بهبود می‌کند. در نهایت، پوست جدید بر روی بافت التیامی تشکیل می‌شود و اسکارهایی به‌جا می‌ماند. این اسکارها به مرور زمان کوچک‌تر و محو می‌شوند، اما ممکن است برای همیشه باقی بمانند، به‌ویژه در زخم‌های عمیق.

در مجموع، مرحله بازسازی زخم، بخشی کلیدی از مراحل ترمیم زخم عمیق است که به بدن کمک می‌کند تا بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم کرده و محل زخم را به شکل طبیعی خود بازگرداند.

ترمیم پایانی

این مرحله طولانی ترین مرحله است و معمولاً شاید ماه‌ها زمان گیرد. کاری که صورت میگیرد این است که بدن کلاژن نوع سه را با نوع یک جایگزین می‌کند؛ سپس سلول‌های که برای ترمیم زخم عمیق به کار رفته بودن، در روند تجزیه یا مرگ برنامه ریزی شده قرار می‌گیرند.

تا اینجا در مورد مراحل ترمیم زخم عمیق توضیح دادیم؛ اما حالا می‌خواهیم به عواملی که تاثیر مثبت و منفی بر روند بهبود زخم عمیق می‌گذارند را بررسی کنیم تا با اطلاع از آن، به درمان زخم رسیدگی کنید.

عوامل تاثیر گذار مثبت بر روند ترمیم زخم عمیق

عواملی بیرون و درونی مختلفی وجود دارند که بر تسریع درمان زخم عمیق بسیار تاثیر گذار هستند که به نام بردن و توضیح هر کدام می‌پردازیم:

رطوبت مناسب

در صورت وجود رطوبت مناسب که این کار باید توسط یک متخصص زخم با کمک پانسمان‌های نوین انجام گیرد، از عفونت زخم جلوگیری می‌شود. همچنین رطوبت علاوه بر محافظت از بافت‌های بازسازی شده، از ایجاد اسکار بر روی زخم جلوگیری می‌کند.

رعایت اصول و قائده‌های بهداشتی

یکی از قوانین اصلی که هر متخصص زخمی باید آن را رعایت کند، بهداشت زخم می‌باشد. این مورد از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که به شدت در جلوگیری از عفونت موثر است.

استفاده از پانسمان زخم مناسب

تجهیزات مصرفی درمانی، از آنجایی که با سلامت بدن انسان سر و کار دارند، اهمیت آن بالا می‌باشد؛ به همین ترتیب باید از جای مناسبی و معتبری خریداری کنید که در نگهداری و تاریخ انقضای آن دقت داشته باشند. خوشبختانه ما در مجموعه سیب 115 که عضو رسمی آیمد هم هستیم، بهترین برندهای پانسمان نوین را در سایت عرضه و به فروش می‌رسانیم. یکی از این برندهای مطرح، کلوپلاست می‌باشد؛ بنابراین برای خرید محصولات کلوپلاست، می‌توانید به صفحه مربوطه در سایت سیب 115 مراجعه نمایید.

تغذیه مناسب

حتماً شاید شنیده باشید که مادر همه بیماری‌ها، تغذیه نامناسب می‌باشد؛ این جمله خود اهمیت تغذیه در سلامتی انسان نشان می‌دهد. بنابراین به خصوص در زمان ترمیم زخم عمیق برای تسریع درمان، بهتر است از غذا، قرص یا مکمل‌هایی استفاده کنید که از مواد معدنی زیر باشد:

• غذاهای پروتئینی
• ویتامین C
• ویتامین A
• روی (زینک)
• آهن

استراحت مناسب

در زمان ترمیم زخم عمیق، باید از هر گونه فعالیت و حرکات سنگین و حتی در برخی مواقع سطحی، تا زمان بهبودی کامل، خودداری کنید.

عوامل تاثیر گذار منفی بر روند ترمیم زخم عمیق

مصرف الکل

مصرف زیاد الکل، خطر عفونت را افزایش می‌دهد، به همین دلیل تاثیر منفی بر ترمیم زخم می‌گذارد.

داشتن استرس

داشتن استرس مزمن موجب کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود که همین مورد موجب افزایش عفونت در زخم می‌شود. همچنین استرس موجب افزایش هورمون کورتیزول می‌شود که موجب کندی روند ترمیم زخم می‌شود.

علاوه بر موارد گفته شده، از آنجایی که استرس موجب انقباض عروق خونی می‌شود، می‌تواند باعث کاهش جریان خونی، خون رسانی و اکسیژن در زخم شود.

مصرف برخی داروها

داروهایی که موجب کندی ترمیم زخم‌های عمیق می‌شوند عبارت‌اند از:

برخی داروها می‌توانند تأثیر منفی بر روند ترمیم زخم‌های عمیق بگذارند. این داروها عبارتند از:

1. کورتیکواستروئیدها: داروهایی مانند پردنیزولون و دگزامتازون که برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند، می‌توانند ترمیم زخم را کند کنند. این داروها با تضعیف سیستم ایمنی، کاهش تولید کلاژن و افزایش التهاب، فرآیند ترمیم زخم را مختل می‌کنند.
2. داروهای شیمی‌درمانی: داروهای شیمی‌درمانی برای درمان سرطان می‌توانند با آسیب به سلول‌های سالم و کاهش توانایی بدن در تولید سلول‌های جدید، روند بهبود زخم را به تأخیر بیندازند.
3. داروهای ضد انعقاد (آنتی‌کواگولانت‌ها): داروهایی مانند وارفارین و هپارین که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شوند، می‌توانند با افزایش خطر خونریزی، بهبودی زخم‌ها را دچار اختلال کنند.
4. داروهای ضد فشار خون (بتابلوکرها): داروهایی مانند پروپرانولول که برای کنترل فشار خون بالا استفاده می‌شوند، ممکن است با کاهش جریان خون به ناحیه زخم، ترمیم آن را کند کنند.
5. داروهای ایمونوسوپرسور: داروهایی مانند سیکلوسپورین و متوترکسات که برای سرکوب سیستم ایمنی تجویز می‌شوند، می‌توانند با تضعیف پاسخ ایمنی بدن و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها، روند ترمیم زخم را مختل کنند.
6. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن و آسپرین که برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند، ممکن است با تأثیر بر فرآیند التهابی طبیعی و تولید کلاژن، ترمیم زخم را کند کنند.

مصرف این داروها می‌تواند به تأخیر در روند بهبود و افزایش خطر عفونت‌ها و مشکلات دیگر منجر شود.

مصرف دخانیات

دخانیات با کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی به ناحیه زخم، ترمیم را کند می‌کنند. همچنین، نیکوتین باعث کاهش تولید کلاژن و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود که منجر به افزایش خطر عفونت و بهبودی ناقص می‌شود.

خلاصه مطلب

همانطور که در این مطلب به طور کامل و مفید توضیح دادیم، مراحل ترمیم زخم عمیق، 4 مرحله می‌باشد که در هر مرحله باید به یکسری نکات مهمی دقت داشته باشید. پیشنهاد می‌کنیم حتما از یک متخصص زخم مشورت بگیرد.